مذاکره‌کنندگان حتما از آمریکا تضمین بگیرند

در رابطه با این نامه، اثرات آن و اکنش نمایندگان مجلس کشورمان، با محمود عباس‌زاده، سخنگوی کمیسیون امنیت ملی و سیاستگذاری مجلس، گفت و گو کرده‌ایم.

اخبار مختلفی دررابطه‌با برجام این روزها منتشر شده از سوی هر دو طرف و برخی معتقدند اتفاقات خوبی در مذاکرات برجامی رخ‌داده، اما به نظر می‌رسد نامه نمایندگان کنگره روی روند آینده مذاکرات تاثیر خواهد گذاشت. ارزیابی شما چیست؟

 بر اساس اطلاعاتی که از دیپلمات‌ها و مذاکره‌کنندگان و زارت امور خارجه کشورمان به‌صورت مستمر به ما می‌رسد، تا به امروز تلاش شده مذاکرات خوب پیش برود و با این روند، رسیدن به توافق برد - برد، دور از دسترس نیست. منتها این روزها شیطنت‌های رسانه‌ای و جنگ نرم و روانی از سوی طرف مقابل و نامه‌ اعضای کنگره آمریکا برای بایدن، به نظر من تا حدودی فضای مذاکره را مختل کرده است. به همین دلیل چند نکته اساسی باقی‌مانده که باید به‌صورت شفاف در مورد آنها توافق انجام گیرد؛ تا در مورد این مسائل حساس، توافق صورت نگیرد، رسیدن به یک توافق نهایی برد - برد، امکان‌پذیر نخواهد بود.

موضع و برخورد نمایندگان مجلس شورای اسلامی، در مواجهه با نامه کنگره آمریکا چگونه است؟

نمایندگان مجلس شورای اسلامی امروز، نامه‌ای خطاب به آقای رئیسی، رئیس‌جمهور کشورمان، تهیه کردند همه نمایندگان این نامه را امضا کردند. در این نامه، نمایندگان مجلس از رئیس‌جمهور به جد خواسته‌اند به‌هیچ‌وجه از خطوط قرمز نظام در بستر مذاکرات عدول نشود و تا آمریکا تحریم‌های کاستا و آیسا و یوترن را لغو نکند، به‌هیچ‌وجه ما حاضر به همکاری نخواهیم بود. در خصوص تهدید مکانیسم ماشه، نمایندگان خواسته‌اند که مذاکره‌کنندگان ما حتما از آمریکا تضمین بگیرد، در مورد لغو تحریم‌ها و نه تعلیق آنها هم براساس برجام و آنچه که امضا کرده بودند، باید عمل کنند و طرف آمریکایی باید اعتماد ازدست‌رفته را ترمیم کند، این ترمیم اعتماد، به‌عنوان مقدمه تضمین از نظر ما لازم‌الاجراست. ما حاضریم به نگرانی‌های آنها در خصوص فعالیت‌های هسته‌ای، در چارچوب پادمان‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی پایان بدهیم؛ یعنی در مورد ارائه اطلاعات لازم در زمینه فعالیت‌های هسته‌ای، همکاری خواهیم کرد. ولی این به معنای آن نیست که ما از حق خود کوتاه خواهیم آمد، چون ما عضو رسمی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی هستیم و حق برخورداری و استفاده از انرژی هسته‌ای در چارچوب پادمان‌های آژانس و استفاده از مزایای این عضویت را داریم. دولت ما اجازه مذاکره خارج از پادمان‌های آژانس را ندارد.

اما طرف آمریکایی نمی‌خواهد تضمین بدهد، با این دلیل که نمی‌داند در دولت‌های بعدی این توافق همچنان پابرجا بماند و اجرا شود، در این مورد چه توضیحی دارید؟

به‌هرحال ما در پی گرفتن تضمین هستیم و من معتقدم این تضمین را خواهیم گرفت! اگر این تضمین‌ها از سوی آمریکا داده نشود، ما هم ابزارهایی داریم که به‌موقع از آنها استفاده خواهیم کرد. چون الان غربی‌ها به این توافق بیش از ما نیاز دارند، دست بالا با ماست، برگ‌های خوبی برای بازی داریم، اگر به توافق نرسیم - آنها در صورت کارشکنی‌های طرف مقابل - ما گزینه‌های متنوعی روی میز داریم.

جمهوری‌خواهان: هر توافقی توسط دولت بعدی پاره خواهد شد

شما تاکید دارید که طرف آمریکایی بیش از ما به این توافق نیاز دارد، چرا؟

ببینید آمریکا درگیر رقابت‌های گفتمانی بین جمهوری‌خواهان و دموکرات‌هاست و همین رقابت به دولت آمریکا فشار وارد می‌کند. کشور ما هارتلند است، یعنی در چهارراه انرژی قرار داریم و حدود ۷۰ درصد انرژی دنیا زیر پای ما قرار دارد. رفتار آمریکایی‌ها موجب شده سرمایه‌گذاران و شرکت‌های خصوصی آمریکایی نتوانند در ایران سرمایه‌گذاری کرده و از این منابع سود ببرند. ایران در قلب خاورمیانه قرار دارد، بدون حضور ایران هیچ مناسباتی در شرق و به‌ویژه در خاورمیانه شکل نمی‌گیرد؛ طبعا وقتی آمریکا با ایران وارد چنین بازی شده، به خودش بیشتر آسیب ‌زده است. همین رفتار آمریکا موجب شده در شرق یک بلوک قدرت سه‌گانه چین - ایران - روسیه شکل بگیرد؛ طبیعی است که شکل گرفتن این قدرت برای آمریکا هزینه و خطراتی خواهد داشت همین قدرت سه‌گانه می‌تواند نقطه عطفی در آینده سیاسی منطقه باشد.

یعنی اگر ما در مذاکرات با آمریکا، به توافق برسیم این مثلث قدرت شکسته خواهد شد؟

ما باید به مسئله توازن در قدرت توجه کنیم. قدرت‌های بزرگ دنیا روی موازنه قدرت در جهان حساب می‌کنند.  با کشور ما، با ویژگی‌های خاصی دارد - از نظر اعتقادی قلب جهان اسلام است. در قلب جهان قرار دارد از نظر تسلط بر منابع انرژی. ایران ژئواستراتژیک‌ترین کشور دنیاست - آمریکا قبل از انقلاب می‌گفت ما منطقه را داریم چون ایران را به‌عنوان ژاندارم منطقه داریم، ایران هنوز هم در همان موضع قرار دارد؛ وقتی برای ما چنین مشکلاتی ایجاد کردند، درست است که ما هم دچار مشکلات و هزینه‌های اقتصادی زیادی شدیم، اما آمریکا هزینه سیاسی زیادی را متحمل شده که ادامه دارد. الان آمریکا به‌عنوان یک قطب قدرت، در مقابل خود با یک قطب سه‌گانه قدرت مواجه است، این‌گونه نیست که رفتارهای آمریکا با ایران برای آن کشور و غرب بدون هزینه بوده باشد؛ این رفتارها حتما روی بسیاری از مناسبات سیاسی داخلی و خارجی آمریکا تاثیر گذاشته است. ضمن این که در این دور از مذاکرات، آمریکا پیش‌قدم شده، نه ما، دلیل پیش‌قدم شدنش هم این است که بیشتر از ما به این توافق نیاز دارد. مذاکرات هم داشت خوب پیش می‌رفت تا این که نمایندگان کنگره با نامه‌ای که به بایدن نوشتند شروع کرده‌اند به سنگ‌اندازی. وگرنه ما همچنان دنبال یک توافق برد - برد هستیم.